Oud-Borgvliet (Bergen op Zoom, nu Bergen op Zoom)
18 mei 2005
3.1
Borgvliet1214. Witto de Burchfliet[121411051.].
1219. Witta de Borguliet[121999991.].
1235. H. de Borgulit[123501131.].
1240. Balduinus de Borgwlitte[124006231.].
1242. Bouden van Borgfliete ende Symon broedere[124203991.].
1246. monialibus de Borchflito[124604251.].
1250. H.Nose dedit pro thelonio de Borchflite..[125003051.].
1279. Johannes filius Wittonis de Borfliete[127909191.].
1289. communem platheam de Molenbeke, una cum pratis suis Molenbekermade vocatis, pertinentibus ad iusticiam de Borchfliete[128901131.].
1289. Segero de Overvliete, scabinis in Borchfliete[128901131.].
1312. Henricus filius Johannis de Borghvliete theoloneum in Scalda, decima in terris, partem in vere, bassum dominium in villa que bona Witte frater suus tenere solebat[ARAB, RK 542, I 14r12vb.].
1312. supra conductum de Borchvliet[ARAB, RK 542, I 5r11vo.].
1312. unum feodum dictum Waterleen situm propre Borghvliet in conductum filiorum ser Thonis[ARAB, RK 542, I 25r7vb.].
1312/51. in den tol te Borchvliet[ARAB, RK 542, II 12R2vo.].
1312/51. in d'land van Borghvliet[ARAB, RK 542, II 10R4vo.].
1329. scepenen in Borchvliete, een half gemet lants dat gelegen is int Hevenlant van Borchvliete[RAA, Facons 37, 59v.].
1374. dat dorp van Burchvliet[ARAB, LvB 4, 92v.].
1516. een weel aan de Borchvlietsedijk[Van Ham, 1969, nr.11.]
1787. Borgvliet.
1836/56. Borgvliet.
1840/56. Borgvliet.
1845. Borgvliet.
1908/10. Oud-Borgvliet.
1988. (naamloze woonwijk, oostelijker staat: Nieuw-Borgvliet.
Borgvliet, thans genaamd Oud-Borgvliet. Een verder oostelijk gelegen nieuwe woonwijk heet Nieuw-Borgvliet. Dorp en heerlijkheid met (in 1570 verdronken) kasteel. Tot de heerlijkheid Borgvliet behoorde in 1787 een strook dwars door het duinengebied, tot de grens met Wouw. Aan de andere zijde strekte het Borgvlietse Neerland tot aan de Schelde, ook voordat de dijken braken in 1570. In 1372 o.a.: opten Acker aen dBosch van Bergen[Van Loon, 1966, 29.]. Dijk 1516: een dijk langs de Schelde, gezien het "weel". Voorts het veer (Betkensvere) en een tol op de Schelde. De kloosterlingen van Borgvliet zijn verder onbekend.
Te Rijswijk in Zuid-Holland een huis Burgvliet.
Gezien de aanwezigheid van een kasteel aan de voet van de steilrand dat als hertogelijk leengoed 's-hertogen presentie aan de Schelde moest waarborgen (middels de tol ?), zal het element "borg" wel burcht, kasteel betekenen. Het element "vliet" is een typisch kustwoord voor stromend water[Schönfeld, 1955, 145 - 150.]. Van Loon ziet in een vliet eerder een getijdegeul, maar is niet bedacht op de grote waterstaatkundige veranderingen die de overstromingsperiode hier te weeg gebracht heeft[Van Loon, 1965, 30.].
Te Borgvliet werd de beek of vliet kennelijk gevoed door de hier sterke kwel uit de Hoge rand en mogelijk ook door de ontwatering van de later verdronken Oostmoer. Bovendien is er een zwak beekdal ten oosten van Borgvliet. De Borgvlietse Kreek is een getijdegeul van na 1570 die tevens de afwatering van de Hoge Rand en de Verdronken Oostmoer verzorgde.
Borgvliet = kasteel + vliet
Kasteel en dorp van Borgvliet zijn afgebeeld op een kaart uit 1570 die de zojuist gebroken dijken aangeeft. GA Bergen op Zoom, ARRI 1558 kaart 2 (voorheen VTH 1466). Op deze kaart ook de Geertrudisbronne. Ook op kaart van Van Deventer, 1545.
Parochieel: Borgvliet had – zover bekend – geen dorpskapel. Wel stond er een Gertrudisfontein aan de voet van de steilrand (herbouwd op iets andere lokatie), met erboven op de rand een kapel. Borgvliet hoorde onder de parochie Bergen op Zoom, patrocinium: Sint-Gertrudis, bisdom Luik.[Bijsterveld, 1993, Bijlage 3.]
Staatkundig ca 1500: hertogdom Brabant, land van Bergen op Zoom.
Cultuur-Historische Waarden Noord-Brabant 2005
AMK Archeologische monumentenkaart
Niet opgenomen.
IKAW Indicatie archeologische waarden
In gebied met lage verwachtingswaarde.
HISTSTED Historische stedebouwkundige structuren
Niet opgenomen.
Literatuur:
Ham, W.A. van. 96 Bergen op Zoom. IN: Koeman, C., J.C. Visser. De stadsplattegronden van Jacob van Deventer. Map 8. Nederland: Noord-Brabant en Limburg. Alphen aan den Rijn, 1992 (inleiding), 1998 (map 8). (ISBN = 90 6469 732 9).
Ham, W.A. van. Historische stedenatlas van Nederland. Aflevering 7 Bergen op Zoom. Delft (Delft University Press), 2003. (100 blz., 1 losse kaart, geill., ISBN 90-407-2452-0) Euro 22,50
Vermunt, M.. Het kasteel van Borgvliet: Het "Slikpaleis" onder de Plaat. De Waterschans 24 (1994) 42 - 45.[KUB]