Nieuw-Gastel (Oud- en Nieuw Gastel, nu Halderberge)
10 november 2005
3.4 Nieuw Gastel
1565. Polder van Nieuw Gastel; Tdorp van Nieuw Gastel[ASB, Gastelse Kaart.].
1787. Geweese dorp van Nieuw Gastel.
1838. (naamloos).
1845b. (naamloos).
1856. (naamloos).
1908. (naamloos).
1988. (naamloos).
Aanvankelijk de vermoedelijk onbedijkte buitenlanden van Gastel, die verdronken in 1421. Het dorpsgebied werd herdijkt in 1551, verdronk in 1552 maar de dijk werd direct hersteld.[Delahaye, 1970, 9.]. In de nieuwe polder verrees het dorp Nieuw Gastel. Het geheel werd om militaire redenen in 1583 geïnundeerd. Na de herdijking in 1596 werd het dorp niet meer herbouwd.In 1566 was het de bedoeling om de aanlegplaats van het veer van Oudenbosch van Nieuwenbosch naar Nieuw Gastel te verplaatsen. Dordrecht zou de aanleg betalen, maar het feest ging niet door.[Christofoor, 1942, 130.]
Het dorp heeft bestaan uit twee rijen van 8 erven (lang niet alle bebouwd) en een eenvoudige kerk[Delahaye, 1970, 25.]. Vermeld wordt de Polder van Nieuw Gastel.
Oud Gastel en natuurlijk Nieuwenbosch, een dorp met geheel vergelijkbare lotgevallen.
Nieuw Gastel is het nieuwe dorp in het nieuw bedijkte land bij Gastel. Voor de naam Gastel: zie § 2.1, Oud Gastel.
Nieuw Gastel = rel.ouderdom(nieuw) + plaatsnaam(Gastel)
Parochieel: Nieuw-Gastel was een appendix van Oud-Gastel. Het werd in 1551 afgescheiden van Oud-Gastel en verheven tot parochiekerk, patrocinium: Sint-Jan, maar omstreeks 1571 weer verenigd met Oud-Gastel, bisdom Luik.[Bijsterveld, 1993, Bijlage 3.]
Staatkundig ca 1500: hertogdom Brabant, land van Bergen op Zoom.
Cultuur-Historische Waarden Noord-Brabant 2005
AMK Archeologische monumentenkaart
Terrein met archeologische waarde. Monumentnummer AMK 15713. Omschrijving:
Terrein met sporen van bewoning (verdronken dorp) uit de nieuwe tijd-A. Volgens bronnen-onderzoek zou hier het 16e eeuwse verdronken dorp Nieuw Gastel liggen. Het door de provincie (Terreinen van Verdronken Dorpen) ingebrachte nieuwe terrein (TVD-6) werd in 2003 door Baac/Bilan verkend in het kader van het project IWAT -> een nadere waardering van (tekst afgebroken)
IKAW Indicatie archeologische waarden
In gebied met lage verwachtingswaarde.
HISTSTED Historische stedebouwkundige structuren
Niet opgenomen.
Literatuur:
Christofoor, Br.. Het wijtvermaarde veer van Oudenbosch op Dordt. Jaarb. Ghulden Roos 2 (1942) 108 - 137.
Delahaye, A.. Heer Jansland gezegd Nieuw Gastel. Publ. Nass. Brabant nr. 10 (1970).
Dries, F.M.A. van den. Archeologische Waarneming Gastels Laag (Gemeente Oud- en Nieuw-Gastel) 1995. Tilburg, 1996. (ITHO Archeologische Reeks 14)
Leenders, K.A.H.W.. Zeven eeuwen landschapsgeschiedenis in het Gastels Laag, gemeente Oud- en Nieuw Gastel. Archeologia Mediaevalis 19 (1996) 49 - 50.