Emmaus-klooster (Woensdrecht, nu Woensdrecht)
18 mei 2005
Uit: Van Ham, 1977:
HET KLOOSTER EMMAUS
Een aparte plaats te Hildernisse namen de kloosterlingen in. Er schijnen achtereenvolgens twee kloosters te zijn geweest: nog in akten van 1525 en 1536 wordt het "Oude Cloester" genoemd; volgens een akte van 1495 heette een van de hoeven op de plaats van dat klooster de stede van Jacob van Bairle. Volgens een andere akte uit hetzelfde jaar lag deze hoeve in het Westeinde van het dorp.
Het is niet duidelijk of dit de oude plaats was waar de Augustinnessen zich oorspronkelijk hadden gevestigd, die in 1494 in de Witte Moer woonden. Deze woonden in 1479 nog in Hildernisse zelf. In 1445 werden begijnen uit Hildernisse genoemd, zodat men wellicht mag aannemen dat deze de regel van Sint Augustinus hadden aangenomen. In 1495 bezaten de nonnen nog een huis in het Westeinde van het dorp naast Jacops van Bairlestede, dat zij verhuurden.
Het klooster stond in goede betrekking tot de heren van Bergen op Zoom. In 1491 schonk Jan II van Glymes (Metten Lippen) de nonnen een legaat. In 1498 vroegen de zusters om de visserij in de kreken van het Wittemoer. In plaats daarvan verkregen zij weer een jaarlijkse uitkering. Zij moesten daarvoor renten kopen en voortaan de "grote getijden" (koorgebeden) in het latijn zingen. In het klooster had de heer een eigen kamer, die in 1511 werd gerepareerd. Een hoeve in Oud-Vossemeer werd in 1523 door de heer van Bergen op Zoom aan het klooster toegewezen om te voorzien in het levensonderhoud.
Als kennelijke wijkplaats bezaten zij in het begin van de zestiende eeuw een aantal huizen aan de Vismarkt te Bergen op Zoom, die zij echter maar korte tijd behielden; kennelijk dwong geldnood van deze reserve af te zien. Eén van die panden, genaamd Emmaus, herinnerde nog jaren aan de naam van het klooster. Na de overstroming van 1552 moesten de zusters voorgoed uitwijken naar het Sint Margrietenklooster te Bergen op Zoom waar zij waarschijnlijk tot de hervorming van de stad in 1580 verbleven.
De rectoren die de geestelijke zorg over de nonnen waarnamen waren voor het merendeel afkomstig uit Zuid-Nederlandse Augustijnerkloosters, zoals Korsendonk en Sint Maartensdal te Leuven. De laatste rektor, Petrus van Megen, was zelfs enige tijd biechtvader van de prins van Oranje. Dit zal zijn geweest toen de prins tussen 1560 en 1565 in het zuiden vertoefde.[Juten, Parochien, 156.]
Parochieel: Het klooster Emmaus had waarschijnlijk een kapel. Bijsterveld geeft er geen gegevens over. Het klooster lag in de parochie Woensdrecht, patrocinium: O.L.V. Hemelvaart, bisdom Luik.[Bijsterveld, 1993, Bijlage 3.]
Staatkundig ca 1500: hertogdom Brabant, land van Bergen op Zoom.
Cultuur-Historische Waarden Noord-Brabant 2005
AMK Archeologische monumentenkaart
Niet opgenomen.
IKAW Indicatie archeologische waarden
In gebied met hoge verwachtingswaarde.
HISTSTED Historische stedebouwkundige structuren
Niet opgenomen.
Literatuur
Ham, W.A. van. De vijf heerlijkheden in de gemeente Woensdrecht. Publ.Nass. Brabant nr. 39 (1977) blz. 66 - 67. (1977a){Hoogerheijde Hildernisse} {KBH wet. coll 0629 bab} {BPG p 664}