ONDERZOEK ROND DE SINT-ELISABETHSVLOED VAN 1421

In de nacht van 18 op 19 november 1421 teisterde een zware stormvloed de kust van de Lage Landen: de Sint-Elisabethsvloed. De tweede, want op dezelfde datum in 1404 en in 1424 waren er ook dramatische stormvloeden.

Her en der langs de kust en verder landinwaarts bezweken ook in 1421 dijken. Daaronder was de westelijke dijk van de Grote of Zuid-Hollandse Waard. Deze waard, die 540 km² groot was, strekte sinds ca 1280 van de Moerdijkbruggen tot Geertruidenberg, Heusden, Woudrichem, Dordrecht, Maasdam en Strijen. De dijkbreuken waren wellicht te herstellen geweest, ware het niet dat enkele weken later extreem hoge waterstand op de Waal en Merwede tot een grote dijkbreuk bij Werkendam leidde. De rivier vond zo dwarsdoor de Grote Waard een kortere route naar zee waardoor de westelijke Waarddijk ter hoogte van het huidige Hollands Diep onmogelijk te herstellen was. Zo ontstond de Biesbosch: aanvankelijk een groot meer onder getijdeninvloed en later een dichtgroeiend gebied van riet, biezen en grienden.

De teloorgang van de Grote Waard betekende voor Dordrecht, toen de economisch belangrijkste stad van het graafschap Holland, een grote klap. Rijke burgers en tal van instellingen van Dordrecht hadden veel grondbezit in de Waard, waaruit ze opbrengst of pacht ontvingen. De Waard fungeerde bovendien als agrarisch achterland van de stad. Dat was nu ineens afgelopen. De stad zelf was een klein eilandje geworden. Dat alles heeft de Sint-Elisabethsvloed van 1421 de allure van een nationale ramp gegeven en dat maakt dat er in 2021, na precies zes eeuwen, weer aandacht aan wordt gewijd.

In dat kader plaats ik nu enkele eerder gepubliceerde teksten en enkele nieuwe onderzoeksverslagjes op Internet. Hopelijk hebt u er iets aan bij verder onderzoek.

Het betreft de volgende acht teksten en een filmpje:

· Leenders, K.A.H.W.. 'Zoe lanck ende breedt alst oijt hadde geweest bij staende lande'. Het landschap van de Grote Waard vóór 1421. IN: Wikaart e.a.. 'Nijet dan water ende wolcken'. De onderzoekscommissie naar de aanwassen in de Verdronken Waard (1521 - 1523). Tilburg, 2009, 32 - 43. https://www.academia.edu/44412828/Zoe_lanck_ende_breedt_alst_oijt_hadde_geweest_bij_staende_lande_Het_landschap_van_de_Grote_Waard_v%C3%B3%C3%B3r_1421

· Leenders, K.A.H.W.. 'Die inundacie ende inbreck van onsen Grooten Waert'. De verdrinking van de Grote Waard. IN: Wikaart e.a.. 'Nijet dan water ende wolcken'. De onderzoekscommissie naar de aanwassen in de Verdronken Waard (1521 - 1523). Tilburg, 2009, 64 - 71. https://www.academia.edu/44412812/Die_inundacie_ende_inbreck_van_onsen_Grooten_Waert_De_verdrinking_van_de_Grote_Waard

· Leenders, K.A.H.W.. ‘Amfibische cultuur. Een vierde strategie’. Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis 22 (2013) 37 – 44. https://www.academia.edu/44412763/Amfibische_Cultuur

· Leenders, K.A.H.W.. Twintig kilometer dijk en 14 sluizen gezocht (15 oktober 2020): waar lag de westelijke Waarddijk? https://www.academia.edu/61193968/Twintig_kilometer_dijk_en_zeven_sluizen_gezocht

· Leenders, K.A.H.W.. Gaten in de Waarddijk (15 oktober 2020): inventarisatie van gaten in de Waarddijk. https://www.academia.edu/61194401/Gaten_in_de_Waarddijk

· Leenders, K.A.H.W.. Bezwaarschrift (15 oktober 2020): bezwaren uit 1410 tegen een bedijkingsplan geanalyseerd. https://www.academia.edu/61196930/Bezwaarschrift

· Leenders, K.A.H.W.. Strijen, Wede en Broek.(3 februari 2021) https://www.academia.edu/61194554/Strijen_Wede_en_Broek

· Elisabeths kind. Jonge kleipolders aan weerszijden van het Hollands Diep. (Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis, 2021. https://www.academia.edu/61194904/Elisabeths_kind_Jonge_kleipolders_aan_weerszijden_van_het_Hollands_Diep

· het verloop van de vloed: https://www.youtube.com/watch?v=3OxrzENSqRs