Hans Renes

Veenweiden Om de toekomst van een historisch landschap.

Historisch Geografisch Tijdschrift 30 (2012) 47 - 65.

'De westelijke veenweiden vormen het meest typische Nederlandse landschap dat er is.' Zo begon het rapport 'Waarheen met het veen' (Woestenburg, 2009, p. 9). Over dat landschap hebben we in de voorgaande bijdragen al veel kunnen lezen. Aan het eind van deze bundel wil ik proberen nog een paar lange lijnen te trekken door de ruimte en de tijd. Daarbij begin ik met een paar lijnen door de tijd, waarbij ook de ruimtelijke variatie aan bod komt. Vervolgens trek ik de lijn door naar het heden en zal ik iets zeggen over de waarde van de historische veenlandschappen. Tenslotte trek ik de lijn door naar de toekomst en zal ik de vraag stellen - maar niet echt beantwoorden - hoe het nu verder moet. Bij elk van die lijnen zal ik de invalshoek van een historisch-geograaf kiezen en de nadruk leggen op het veenweidegebied als historisch cultuurlandschap.

The Dutch fenlands: future for a historic landscape

The fenlands belong to the most characteristic of Dutch landscapes. They are part of the Delta of Rhine and Meuse, a complex landscape with interesting man-land relations. Since the Iron Age, the fenlands have been inhabited in times of population pressure, but have also been deserted a number of times. During the late Middle Ages, problems connected with (man-induced) subsidence of the land almost caused a new period of desertions. However, the towns that had sprung up in the centuries before, now were dependent on the continuous functioning of the agrarian landscape. They invested, but also became a market for dairy farming and other agricultural products. In the present period, agriculture is again under pressure, but the landscape values can only be retained by continuous agricultural use. As a cultural landscape, thefenlands are interesting in a national and even international perspective, as centres of historic innovations in land reclamation and drainage and as the basis for systems of military defences that even have World Heritage status. The Green Heart, the central open space within the Randstad ring of towns that consists mainly of fenlands, has been a key concept in Dutch planning between the 1950s and 2011. Nevertheless, the future of the fenland landscapes is again uncertain.