Adriaan Haartsen

Beeld van een duizendjarige. Karakteristiek van het hedendaagse veenweidelandschap

Historisch Geografisch Tijdschrift 30 (2012) 3 - 14.

Het veenweidelandschap is met zijn ouderdom van zo'n duizend jaar lang niet het oudste Nederlandse landschapstype, maar wel het meest Hollandse en misschien ook wel het meest karakteristieke voor ons land. Het gebied draagt de sporen van en de herinneringen aan een lang leven met hoogte- en dieptepunten. Het heeft veel te vertellen over het gebruik van de grond, de omgang met het water, de waterwegen die gegraven werden en de mensen die boerderijen bouwden, forten aanlegden, 's zomers in het gras lagen en 's winters op de sloten tochten schaatsten. Zijn specifieke trekjes en doorleefde geschiedenis maken van onze duizendjarige een interessant en typisch Nederlands cultuurlandschap waar we vooral ook in internationaal opzicht buitengewone waarde aan moeten hechten. Het voortbestaan van het veenweidelandschap is echter geenszins zeker (Vista landscape and urban design, 2002). Hier en daar wordt voorzichtig de vraag gesteld: hoe kras is deze oude eigenlijk nog?

A millennial landscape

The peatland area is one of the most characteristic Dutch landscapes. Reclamation started during the early Middle Ages and was completed around 1300. Characteristic are the long narrow fields and ribbon villages. Due to the low altitude of the area is the struggle against the water in the landscape clearly recognizable. Dikes, windmills and pumping stations testify to this. The area was also important for dairy farming, peat extraction and shipping. It also played a role in water defence lines, because the land could be inundated when a war threatened. The peatland area is therefore of great cultural and historical significance. Sustainability of this landscape is a problem. For agricultural use pumping and lowering of water level is necessary. But draining and pumping in the soft peat soil leads to settling. Finally, the land may sink so deep that pumping will be too expensive and profitable agriculture cannot occur. Stop pumping also means that agriculture is no longer possible. A solution to this dilemma has not been found.