Freijsen, N..

De oude kreek Strype op Voorne. Van getijdenkreek naar watering en terug.

Historisch-geografisch tijdschrift 28 (2010) 68 - 77.

In de laaggelegen polder tussen de dorpen Rockanje en Tinte op Voorne is een plas-drasgebied aangelegd. Het uitgangspunt voor deze wijziging van het landschap vormde de daar gelegen Strypse Watering. Een watergang en zijn aanliggende weilanden zijn getransformeerd tot een natuurgebied met capaciteit voor wateropvang. Het is echter niet zozeer een geheel nieuw landschap, als wel een herstel van een vroegere natuurlijke toestand. Ooit lag hier de getijdenkreek Strype, die in de middeleeuwen is afgedamd, gevolgd door verdere bedijking. De watergang en het meertje de Waal bij Rockanje vormden de overblijfselen van de voormalige kreek. Dat Meertje en het nieuwgevormde waterrijke gebied vormen nu samen de Strype anno 2010. De aanleg van het plas-drasgebied, die verwijst naar de historie van dit landschap, vond plaats onder de noemer 'kreekherstel'. Het maakte deel uit van een omvangrijk programma van dergelijke projecten van landschaps- en natuurherstel in het noordelijke Deltagebied. Door het herstel van de Strype is er aanleiding om de historie van de kreek te bekijken. Interessante vragen zijn: wanneer precies en onder welke omstandigheden ontstond de kreek? En hoe vond de bedijking van de kreek in de middeleeuwen plaats? Deze vragen worden hieronder beantwoord. Aan het eind van dit artikel gaan we in op de actualiteit, de hersteloperatie zelf en haar directe gevolgen.

The origin, reclamation and restoration of the Strype creek on the island of Voorne

Around 1500 BC the western part of Voorne was inundated. In this process, a creek was formed from the south-west coast of Voorne to the north-east, connecting the North Sea with the river Meuse. In 1000 AD, when renewed inundations took place, the creek was still present in the landscape. However, its connection with the Meuse had ceased to exist. Geological maps provide information on both periods. Medieval storm floods prompted the construction of dikes. In this way polders were formed on the higher parts of Voorne, north and south of the lower lying creek bed. After some time, however, the process of cultivation of the region was extended to the Strype, as the creek was named. Between 1350 and 1360 dikes thus enclosed the whole valley and its gully. This history can be reconstructed from charters in which the Lord or Lady of Voorne awarded concessions for the construction of an embankment. This process eventually led to the creation of the Strype polder. On the western side of the Strype a double mouth to the sea was closed by the Weerdamse dijk. Along the southern side of the Strype a dike named Strypse dijk protected the new polder against sudden and severe peaks in water levels in the Goote, another creek, still in existence, formed during the medieval floods. In addition, several other old and new dikes protected the newly formed land. During a subsequent period, land was embanked and reclaimed outside the Vleerdamse dijk. In recent times, only a small watercourse, situated between meadows and a lake close to the village of Rockanje, reminded of the former creek. However, in recent years a program has been carried out to restore the creek as much as possible to its former state. As part of this endeavour, shallow water pools and wet low areas where the Strype was once located have been dug out to form a natural area, which can also serve as a temporal basin to store superfluous water. The attempt to bring back the Strype to its original state is important for cultural-historical reasons and is in line with current policies of the Province of South Holland aimed at restoring wet areas to their original state.