G. Otten

De suburbane zone rond Breda tussen 1870 en 1920

Historisch Geografisch Tijdschrift 23 (2005) 9 - 20.

Rond 1880 werden de vestingwallen van Breda geslecht. Op de geslechte vestinggronden werd een nieuw stuk stad aangelegd, omgeven door een singelgracht. Buiten deze gracht ontwikkelde zich binnen enkele jaren een stedelijke bebouwing, die sterk vermengd was met elementen van het platteland. Vol verbazing zag de 19e-eeuwer de bouwblokken uit de grond rijzen. Men waande zich in Parijs, Brussel of in een grote Amerikaanse stad en vol geestdrift ging men de 20e eeuw binnen. De suburbane zone van omstreeks 1900 vormde een fascinerende experimentele fase, die opvalt door zaken die wij tegenwoordig aanduiden als functiemenging, flexibiliteit, zelfsturing en initiatief van de burger. Allemaal punten die hoog op de agenda staan binnen de hedendaagse ruimtelijke ordening. In dit artikel worden de ontwikkelingen rond Breda beschreven op een moment dat de overheid zich nog weinig bezig hield met de inrichting van de ruimte. Dit kan een bijdrage leveren aan de actuele discussie over de noodzaak van een al dan niet terugtredende overheid in de ruimtelijke ordening.

The suburban zone around Breda between 1870 and 1920.

In the 1880s, the fortifications around the town of Breda (in the southern part ofthe Netherlands) were demolished and new districts were developed on the vacant lots. By then, the building of villas in surrounding villages had already started. From 1884 onwards, tramways, for use by horsetrams, were constructed. South of Breda, between the city and the Mastbos wood, vast 'streetcar suburbs' were developed by private enterprise. North of the city, manufacturing districts sprang up along the railway and the river. Life in the suburbs did not pass without difficulties. New roads were laid out and estates were developed by different private companies. Uncoordinated developments, narrow streets and failing enterprises caused problems. Breda followed, in this respect, international developments as described Jor America by Dolores Hayden. In Europe and in the Netherlands, however, resistance arose against the disorderly and chaotic suburbs. In 1901 the Housing Act (Woningwet), comparable to the English Town Plan ning Act of 1909, was passed by the Dutch parliament. In the 1920s a developmentplan, in the way laid down in the Housing Act, was drawn up for Breda. This meant the end of the typical suburban zone around the city.