G.J. Borger

De Achtermeer bij Alkmaar, de oudste droogmakerij?

Historisch Geografisch Tijdschrift 22 (2004) 37- 49.

In 1963 heeft Eijken erop gewezen dat de Achtermeer bij Alkmaar in of kort na 1533 is drooggelegd ingevolge een keizerlijk privilege van 20 november 1532. Op grond van deze vaststelling heeft Schultz de Achtermeer aangewezen als de oudste droogmakerij in ons land. Deze mening is door velen overgenomen. Het keizerlijk privilege van 20 november 1532 was ook al bekend aan G. de Vries Azn, maar voor hem was dat geen aanleiding om de Achtermeer te houden voor de oudste droogmakerij. De Vries zag het droogmaken van een meer als een logisch gevolg van de uitvinding van de windwatermolen en het aanhoudende streven tot betere beheersing van de waterhuishouding. Kennelijk nam hij aan dat het bemalen van bestaand cultuurland met behulp van windmolens indertijd bijkans ongemerkt is overgegaan in het bemalen van gronden die regelmatig dan wel permanent onder water stonden. Zo niet de eerste, dan toch een belangrijk stap in die richting zou al in de 15e eeuw zijn gezet door de buren van Schoorl. Dit dorp leed zo zeer onder wateroverlast dat de landsheer de buren in 1438 toestond om een sluis aan te leggen op een plaats die hen het meest geschikt voorkwam. Bovendien kregen zij toen het recht om 'een molen sonder gruit' te bouwen om 'dat water mede uut te werpen'. Het is daarom de vraag of de introductie van de droogmakerij voor tijdgenoten iets volstrekt nieuws is geweest of het logische vervolg van een rijke traditie inzake de vorming van molenpolders.

The Achtermeer near Alkmaar, the oldest 'droogmakerij'?

The reclaiming oft he Achtermeer, a small lake near Alkmaar, shortly after 1532, is generally considered to be the oldest droogmakerij (lake drainage scheme) in the Netherlands. As is pointed out in this article, the Achtermeer is not necessarily the oldest droogmakerij but the first documented. One of the instigators ofthe drainage scheme of the Achtermeer was Jan Jansz., bailiff of the Nijenburg. Before 1532 this man probably had already reclaimed one or more small lakes in the neighbourhood of Alkmaar.

© Copyright : HGT